کاربرد/دامنه کاربرد
برخلاف محرومیت از خواب کامل ، محدودیت خواب یا محرومیت نسبی از خواب، کمتر توجه محققین را به خود جلب کرده است. این در حالیست که محدودیت خواب به دلایل مختلفی از جمله سبک زندگی ( کار شیفتی ، ساعت کاری طولانی و... ) ، بیماری های جسمی و روانی و اختلالات خواب ، شیوع بالاتری در افراد جامعه دارد .در مطالعات انجام شده بر روی افراد با سابقه محرومیت از خواب ، دیده شده که این افراد از اختلالات خلقی و اضطرابی ، نقص توجه ، کاهش کارکردهای شناختی و کند شدن حافظه کاری با درجات مختلف رنج می برند. این در حالیست که اکثر بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی و خلقی ، درجات مختلفی از محرومیت از خواب را تجربه می نمایند بطوریکه یکی از شکایت های بیماران مذکور، بی خوابی و یا اختلال خواب می باشد. شواهد موجود، حاکی از آن است که بین دریافت اطلاعات و ایجاد دوک های خواب در مرحله دوم NREM ارتباط معنی داری وجود دارد.این ارتباط متعاقب خواب کوتاه نیم روزی هم مشاهده شده است. همچنین این یافته ها، این فرضیه را مطرح می کنند که هر مرحله از خواب می تواند با نوع خاصی از اطلاعات حافظه ای مرتبط بوده و در کسب اطلاعات و تثبیت آنها نقش داشته باشد.سایر مطالعات نقش خواب REM را در حافظه غیر بیانی و حافظه مهارتی سودمند دانسته اند. این در حالی است که اظهار میدارند، خواب NREM در تثبیت حافظه بیانی ، نقش موثری دارد. در مطالعات انجام شده بر روی افراد با سابقه محرومیت از خواب ، دیده شده که این افراد از اختلالات خلقی و اضطرابی ، نقص توجه ، کاهش کارکردهای شناختی و کند شدن حافظه کاری با درجات مختلف رنج می برند. این در حالیست که اکثر بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی و خلقی ، درجات مختلفی از محرومیت از خواب را تجربه می نمایند بطوریکه یکی از شکایت های بیماران مذکور، بی خوابی و یا اختلال خواب می باشد. خواب، فعالیتهای هموستازی مهمی را بر عهده دارد. به همین دلیل محرومیت از خواب می تواند علاوه بر مغز ، بر سایر سیستم ها نیز ، عوارض خود را بر جای بگذارد. بی خوابی به عنوان یک استرس مخرب برای بدن قلمداد می شود. در مطالعات انجام شده بر روی جوانان محروم از خواب مزمن و تکرار شونده ، مواردی چون افزایش اشتها و دریافت انرژی ، افزایش سطح سیتوکین های پیش التهابی ، کاهش تون پاراسمپاتیک و افزایش تون سمپاتیک ، افزایش فشارخون ، افزایش کورتیزول عصرگاهی و همچنین بالا رفتن گلوکز و انسولین سرم ، گزارش شده است.
مطالعات برروی مکانیسم های درگیر در خواب بسیار رو به افزایش است و در این راستا دستگاه های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند از جمله دستگاه Disk over water که این دستگاه ها استرس زیادی در زمان محرومیت از خواب به حیوان وارد می کنند. دستگاه محرومیت از کل خواب (Apparatus Total Sleep Deprivation) این امکان را به پژوهشگر می دهد که موش‌های کوچک و بزرگ را با دقت فراوان و زمان‌های مختلف محروم از خواب نماید، بدون اعمال استرس یا حداقل کمترین استرس ممکن.
