جاذبه های تاریخی استان تهران
بند علیخان شهرستان ورامین
این نام برگرفته از یک بند خاکی است که در صد و چند سال قبل در جنوب چرمشیر احداث شده است.
پل آبرسان بادامک
این پل در غرب روستای بادامک از توابع دهستان سعیدآباد شهریار قرار دارد. مصالح عمده به کار رفته در پی بنای فوق از سنگ‌قلوه‌های طبیعی رودخانه و در بدنه از آجر است.
گورستان ظهیرالدوله
این گورستان که مدفن تعدادی از مشاهیر، شعرا و بزرگان معاصر است در خیابان دربند، خیابان ظهیرالدوله قرار دارد.
امامزاده موسی(ع) و چنار کهنسال
در ضلع جنوب غرب مسجد امام حسن عسگری(ع) روستای لواسان بزرگ بنای برج مقبره‌ای وجود دارد که دارای هیچ الحاقی نمی‌باشد و در ضلع شمال شرقی بنای امامزاده درخت چنار کهنسالی وجود دارد که بیش از هفتصد سال عمر دارد.
امامزاده شعیب(ع)
بنای این امامزاده که در روستای رامجین از بخش‌های چهارباغ شهرستان ساوجبلاغ واقع شده کاملاً خشتی و متعلق به دوره صفویه است. این بنا در حال حاضر مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
امامزاده سلیمان(ع)
مقبره این امامزاده بر روی تپه‌ای در وسط روستای خور شهرستان ساوجبلاغ قرار دارد. قبرهای قدیمی روی این تپه نشان دهنده وجود قبرستان قدیمی روستا در این مکان است. قدمت بنای امامزاده به دوران ایلخانی برمی‌گردد که در دوران صفویه و قاجاریه الحاقاتی به بنا شده است.
امامزاده زبیده خاتون (س)
در شمال غربی روستای خور از بخش مرکزی ساوجبلاغ منطقه‌ای به نام برچشمه است که در دامنه کوه آن چشمه، کوره آهک پزی قدیمی و بقعه‌ای متعلق به دوره ایلخانی وجود دارد. این بقعه را زبیده خاتون می‌نامند. این بنای سنگ و گچی در نوع خود دیدنی است.
کاروانسرای ینگی امام
قدمت این کاروانسرا که در ابتدای جاده هشتگرد و 100 قدمی جاده کرج ـ قزوین در روستایی به همین نام قرار گرفته به عهد صفویه باز می‌گردد و در گذشته در مسیر ری و قزوین برای استراحت مسافران ساخته شده است.
تپه ینگی امام
این تپه باستانی در روستای ینگی امام و محوطه‌ای به همین نام که شامل کاروانسرا و امامزاده است قرار دارد.
پل بانو صحرا
این پل که در دو کیلومتری شمال غرب روستای کردان قرار گرفته از آثار دوره صفویه است. مصالح به کار رفته در پل سنگ و آجر همراه با ملات آهک بوده و در حال حاضر توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در حال مرمت است.
آسیاب حاج رحیم
روستای هیو شهرستان ساوجبلاغ در مقابل مخابرات هم از وجود ابنیه تاریخی بی‌بهره نمانده است. در این مکان آسیایی قدیمی به نام حاج رحیم دیرمان وجود دارد که در زمره آسیاب‌های آبی تنوره‌دار قرار می‌گیرد. حمام قدیمی بزرگی هم در این روستا هست که طی سال‌های اخیر مورد شناسایی و ثبت قرار گرفته است.
بقعه درویش عبدالمجید
علاقه‌مندان به خوشنویسی در سفر به ساوجبلاغ، دیدار از بنای یادبود درویش عبدالمجید طالقانی استاد خط شکسته ایران را از یاد نمی‌برند.
این بقعه در روستای مهران طالقان بر بالای کوهی در نزدیکی جاده قرار گرفته است. در این روستا بقعه تاریخی دیگری نیز به نام بقعه پیر جمشید وجود دارد.
برج آرامگاهی روستای کردان
گردشگرانی که به دیدن بناهای تاریخی علاقه‌مندند محال است به ساوجبلاغ سفر کرده و سری هم به این بنای متعلق به قرن 700 هجری که در 22 کیلومتری کرج در روستای کردان واقع شده نزنند.
برج طغرل
این برج منسوب به طغرل بیک پادشاه اول سلجوقی است و ارتفاعی حدود 20 متر با قطر خارجی 15 متری دارد. تزیینات و کتیبه‌ای به خط کوفی در این برج بوده که در مرمت دوره قاجار از بین رفته است مقبره استاد محیط طباطبایی در محوطه آبی برج قرار گرفته است.
استودان گبرها
در دامنه کوه بی‌بی شهربانو بنایی مدور از جنس سنگ لاشه و ساروج قرار گرفته که بدون سقف بوده و دارای دو در ورودی شرقی و غربی است.
زندان هارون
در 3 کیلومتری شمال غربی غنی‌آباد، سمت چپ جاده خراسان روستای متروکه زندان هارون قرار گرفته که بنای سنگی زندان هارون در مقابل آن است قدمت این زندان به دوره‌های ساسانی و سلجوقی نسبت داده می‌شود.
ارگ سلجوقی
در مقابل دژ رشکان، ارگی قرار گرفته که از چینه و خشت ساخته شده است و امروزه تنها دیواره و ضلع شمالی استحکامات آن باقی مانده است. از این ارگ سفالینه‌های زیبایی به دست آمده که در موزه دوران اسلامی نگهداری می‌شود.
دژ رشکان
این دژ متعلق به دوران اشکانیان بوده و در مقابل ضلع جنوبی کارخانه قدیم سیمان ری قرار گرفته است. این دژ که بنای آن از جنس ساروج و سنگ است. از قلاع محافظ هسته اولیه ری بوده و طی دو فصل در سال‌های 85 و 86 مورد کاوش و باستان‌شناسی قرار گرفته است.
امامزاده بی‌بی زبیده (س)
بنای اصلی این امامزاده مربوط به قرن 9 هجری است که در اوایل دوره قاجار، بخش‌هایی به آن الحاق شده است. جمله صندوق چوبی حرم که متعلق به همان دوران است. مردم معتقدند که این امامزاده فرزند امام حسین(ع) و بی‌بی شهربانو(س) است.
امامزاده عبدالله ری(ع)
در خیابان فداییان اسلام کوچه‌ای به نام همین امامزاده قرار دارد که بنای امامزاده عبدالله(ع) در آن قرار گرفته است بنای امامزاده داری گنبد و ایوان رفیعی است که آینه کاری شده و کتیبه کاشیکاری شده هفت رنگی از دوره قاجار سرتاسر زیر قوس ایوان را گرفته است.
یخچال طبیعی کلین
به فاصله حدود 500 متری شرق بقعه شیخ کلین قرار دارد. با خشت‌هایی که شامل چال یخ و گنبدی بر فراز آن است. چال یخ آن به قطر 8 متر و به عمق 3 متر در دل خاک کنده شده است و ارتفاع گنبد آن نیز به حدود 10 متر .
امامزاده هاجر خاتون (س)
این امامزاده در شرق روستای اشتهازان از بخش فشافویه قرار دارد. امامزاده هاجر خاتون را از اولاد امام موسی‌بن جعفر(ع) می‌دانند.
آب انبار آراد
در روستای آراد که جزو دهستان حسن آباد بخش فشافویه شهرستان ری است آب انبار منحصر به فردی دیده می‌شود که دارای دو بادگیر در دو طرف یک گنبد بزرگ است.
قلعه گبری
این قلعه در جنوب شرقی شهر ری قرار گرفته و اطراف آن باغداری و سبزیکاری انجام می‌شود. بنای قلعه به صورت دژی مستحکم و مستطیل با چهار برج تدافعی و دیدبانی است که ارتفاع این برج‌ها به 17 متر می‌رسد.
مقبره شیخ کلینی
اگر به شهر ری سفر کردید حتماً به این مقبره که در شرق روستای کلین واقع شده سری بزنید. این مقبره متعلق به پدر محمد کلینی مؤلف کتاب اصول کافی است و در عهد صفویه ساخته شده هر چند در دوره فتحعلیشاه مرمت شده است.
بقعه جوانمرد قصاب
این بقعه در شهر ری، محله جوانمرد قصاب واقع شده و دارای پلان مربع شکل است. وی از شخصیت‌های مشهور زمان خود بوده و تعزیه‌ای معروف به نام وی در ماه محرم برپا شده است.
قلعه قاچاقاچ
در محدوده اراضی فرودگاه بین‌المللی امام خمینی در قریه‌ای به همین نام، یک قلعه بی نظیر خشتی متعلق به دوران صفوی با مساحت 5800 متر مربع، با پلان مستطیل و دارای 4 بارو وجود دارد. این بنای ارزشمند تاریخی نیازمند توجه بیشتر برای احیاء و مرمت است.
مسجد افضلیه
روبروی بقعه بی‌بی زبیده و در جانب شرق خیابان فداییان اسلام مسجدی کوچک و با گلدسته‌ای زیبا و رنگ و لعاب مساجد تاریخی و معماری سنتی به چشم می‌خورد. این مسجد از نوع پلان 2 ایوانی با تزیینات کاشیکاری، تلفیق کاشی و آجر و کتیبه‌های کاشی است. اسم این مسجد بر گرفته از نام بانی آن یعنی مرحوم علی‌اکبر افضلی است که در سال 1350 در گذشته مدفنش در یکی از حجره‌های جنوبی مسجد قرار دارد.
بازار تاریخی ری
این بازار در امتداد شمالی جنوبی صحن حضرت عبدالعظیم قرار گرفته است. میانه بازار را چهار سوقی با پوشش گنبدی تشکیل می‌دهد که از غرب به راسته کاروانسرا دوقلو و از شرق به میدان کوچک متصل می‌شود.
مرقد مطهر حضرت امام خمینی(ره)
مرقد مطهر حضرت امام خمینی(ره) در جنوب غربی بهشت زهرا بنا شده و در طول سال پذیرای هزاران نفر از سراسر ایران و سایر کشورها است.
آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)
حضرت عبدالعظیم ملقب به سیدالکریم با کنیه ابوالقاسم فرزند علی بن حسن بن زید بن حسن بن علی ابن ابی‌طالب (ع) است. مجموعه آستان ایشان مدفن امامزاده حمزه و نیز امامزادگان طاهر و مطهر است.
مقبره بی‌بی شهربانو(س)
این مقبره در دامنه جنوبی کوهی معروف به همین نام واقع شده است. جالب است بدانید بر اساس روایات، بی‌بی شهربانو همسر امام حسین(ع) و مادر امام سجاد(ع) است.
کاروانسرای کنارگرد
این کاروانسرا در جاده حسن آباد ـ فشاپویه قرار گرفته و بنایی از عهده صفوی است.
خانه اربابی
خانه اربابی در قلعه عظیم‌آباد واقع در محله‌ای به همین نام در شمال غربی شهرک 13 آبان شهرری قرار دارد. این بنا مربوط به دوره پهلوی اول بوده و عمارت ارباب سید عبدالله افقهی می‌باشد. دیدن چنین بنایی آن هم بیخ گوش کلان شهر تهران فرصتی استثنایی است.
برج اینانج (گورستان سلطنتی)
در دامنه کوه نقاره‌خانه در جاده امین‌آباد، هفت دستگاه اثری معظم با پلانی دایره‌ای قرار گرفته که شما را به طرف خود می‌خواند. حفریات انجام شده نشن می‌دهد که این برج در واقع گورستان سلطنتی بوده است.
برج نقاره‌خانه
در بازدید از کوه بی‌بی شهربانو به برج مقبره‌ای هشت ضلعی متعلق به دوره سلجوقی برمی‌خورید. این مقبره متعلق به فردی زرتشتی به نام بوزرجمید بوده که تحت تأثیر تدفین اسلامی به یادگار، چنین بنایی را احداث کرده است.
بقعه ابن بابویه
مقبره ابن بابویه یا شیخ صدوق در خیابانی که به نام وی نامیده می‌شود قرار دارد. محوطه اطراف بقعه باغ بزرگی از گورستان‌های معتبر تهران و ری است.
تپه چشمه علی
این تپه بدون شک یکی از قدیمی‌ترین آثار باستانی شهر ری است که هنگام بازدید از آن به استقرار تمدن هزار ساله در محل چشمه علی پی خواهید برد.
کاروانسرای گدوک
با همت مسوولان سازمان میراث فرهنگی تلاش‌هایی برای احیاء و آزادسازی این کاروانسرا صورت گرفته تا در آینده‌ای نزدیک به یک مجتمع فرهنگی و گردشگری برای پذیرایی از گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود.
حرم‌سرای قصر بهرام
این حرم‌سرا در 74 کیلومتری شهر پیشوا واقع شده و در دوره صفویه به عنوان حرم‌سرای خاندان سلطنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
