در هفته پژوهش پیش‌رو، از 26 آذر ماه به مدت 4 روز، هفتمین دوره نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت آغاز به کار خواهد کرد. این رخ‌داد هم‌زمان با نمایشگاه علوم، تحقیقات و فناوری ، در محل نمایشگاه بین‌الملی تهران، شروع به فعالیت خواهد کرد.
بیش از 400 شرکت، با عرضه بیش از 9000 محصول در حوزه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی، حاصل کار خود را در معرض دید، خریداران و بازدید‌کنندگان قرار می دهند.
پیش شرط اساسی حضور یک محصول در این نمایشگاه این است که حداقل 50 درصد طراحی آن کالا و مواد و تجهیزات به کار رفته در آن، ساخت داخل باشد. که اگر غیر از این باشد، محصول مورد نظر اجازه حضور در نمایشگاه را نخواهد یافت.
همین گذاره خود نشان می‌دهد که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با تکیه بر عملگرایی، از چندین قبل در تلاش بوده است تا با ایجاد تحریک بیشتر در نهضت ساخت تجهیزات ایران ساخت، هر روز این حرکت را یک گام به جلو ببرد. از جمله اهداف راهبردی این نهضت، ممانعت از ورود کالای خارجی مشابه و یا کاهش واردات این گونه محصولات است.
چنین رویکردی باعث می‌شود که توان فناورانه و قدرت علمی تولید کالاهای دانش بنیان یک جلوه ظهور به خود بگیرد و در پشت درهای آزمایشگاه‌ها و واحدهای تحققیات متوقف نماند. رویدادهای مانند نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت، با بر افراشتن یک چتر حمایتی در تلاش است که در مسیر رسیدن ایده به قله تجاری سازی، یاری‌رسان فعالان این عرصه باشد. هدف بعدی بی‌گمان توسعه افق‌های صادراتی این محصولات خواهد بود.
بر این اساس، هر ساله بر تعداد شرکت‌های حاضر در نمایشگاه افزوده شده است و این شرکت کنندگان نیز محصولات بیشتری را در سامانه‌های مرتبط با نمایشگاه به ثبت رسانده‌اند.
از جمله شاخص‌های بارز، رشد یافته در این رویداد، میزان فروش شرکت‌ها است. به نحوی که فروش نمایشگاه ششم به نسبت نمایشگاه سال قبل بیش از دو برابر بوده است و سطح فروش محصولات ارائه شده در ششمین نمایشگاه تا به امروز تقریباً به عدد 110 میلیارد تومان رسیده است.
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای ایجاد تحرک بیشتر در شرکت‌های سازنده، بخشی از هزینه خرید محصولات از سوی محیط‌های پژوهشی و دانشگاهی را که رقمی در حدود 25 درصد از کل قیمت محصول را پوشش می دهد، به عنوان کمک پرداخت می‌کند، این مسئله علاوه بر ایجاد انگیزه برای خریدار، برای شرکت‌های فروشنده نیز به صورت ضمنی یک بازار تضمینی ایجاد کرده است.
محصولات ارائه شده در نمایشگاه با توجه به ویژگی‌های فناورانه‌ای که دارند در 4 سطح دسته بندی می‌شوند که از 0 تا 50 درصد یارانه حمایتی دریافت می کنند. نهادها و دستگاه‌های مختلفی مانند وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد اسلامی از جمله خریداران اصلی این نمایشگاه محسوب می‌شوند، البته دستگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی دیگری نیز که وابسته به نهادهای مختلف، مانند: وزارت نیرو، جهاد دانشگاهی، آموزش و پرورش بوده‌اند نیز از کمک‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در راستای خرید از نمایشگاه، بهره‌مند شده‌اند.
از جمله خدماتی که در این نمایشگاه برای بخش خصوصی و شرکت‌های غیر دولتی فراهم شده است، مبحث خرید با استفاده از تسهیلات لیزینگ است، در این خط اعتباری، 70 درصد از کل ارزش خرید از طریق منابع صندوق نوآوری و شکوفایی و صندوق نانو فناوری تامین می شود و تنها 30 درصد از ارزش محصول، توسط خریدار پرداخت می‌شود.
همچنین تسهیلات جدیدی که در نمایشگاه سال جاری پیش بینی شده است، امکان خرید با استفاده از ظرفیت اوراق اخزاء است، با توجه به اینکه برخی مراکز علمی و دانشگاهی در خرید اقلام مورد نیاز با مشکل نقدینگی مواجه بودند، با نظر مساعد معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، موافقت شد تا این دسته از متقاضیان تا 50 درصد مبلغ خرید را به شکل اوراق اخزاء در صندوق نانو فناوری سپرده گذاری کنند.
علاوه براین سقف حمایتی برخی از خریداران دانشگاهی که درخواست خرید اقلام بیشتری داشتند، با موافقت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری افزایش یافت. مجموعه این حمایت‌ها در دوره ششم به عدد 28 میلیارد تومان( از کل فروش 110 میلیارد تومانی نمایشگاه) رسیده است.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام گرفته سعی شده است تا از محل فروش در نمایشگاه منابع لازم برای بازپرداخت تسهیلات کم بهره دریافتی فراهم شود، این سیاست گذاری منابع لازم برای دوره‌های بعدی نمایشگاه را نیز فراهم می‌سازد.
سعی شده است تا هر ساله با حرکت از یارانه محوری به سمت تسهیلات دهی، از میزان حمایت و یارنه پرداختی کاسته شود و به جای آن تسهیلات بیشتری پرداخت شود.
اقدام قابل توجه دیگر ثبت و فروش هر کدام از محصولات در یک سامانه بر خط است، این موضوع ،این امکان را فراهم می سازد تا اگر خریداری، حتی در نمایشگاه نیز حضور نیافت، بتواند در طول سال با بررسی کاتالوگ و اطلاعات محصولات مختلف و با توجه به قیمت گذاری انجام گرفته در سامانه، بهترین انتخاب را داشته باشد و فرایند خرید خود را به صورت اینترنتی و با طیب خاطر انجام دهد.
واقعیت آن است که با توجه به بحث تحریم و نوسانات نرخ ارز، بسیاری از مراکز علمی و دانشگاه‌ها ترغیب شده‌اند که اقلام علمی و آزمایشگاهی مورد نیاز خود را از تولید کنندگان داخلی خریداری کنند. البته در این موضوع باید برخی واقعیت‌ها را نیز مد نظر قرار داد، بسیاری از دستگاه‌های خریداری شده توسط دانشگاه‌ها در سال‌های پیش از تحریم، معمولاً از برندهای معتبر بین‌الملی تامین می‌شد که بعضاً از فناوری‌های پیچیده‌ای نیز برخوردار بوده‌اند.
با این همه خوشبختانه با توجه به سیاست‌گذاری‌های انجام گرفته در طول این سال‌ها و تعهدات حسن انجام کار که توسط صندوق توسعه نانوفناوری اخذ شده است. هر سال بر تعداد و کیفیت محصولات داخلی افزوده می‌شود.
* مدیرکل دفتر هماهنگی دانش، صنعت و بازار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و قائم مقام رئیس نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ایران ساخت.